Wieloośrodkowe, randomizowane, podwójnie zaślepione badanie kliniczne oceniające skuteczność i bezpieczeństwo etanerceptu w porównaniu z placebo w leczeniu pacjentów z zespołem SAPHO”
Wieloośrodkowe, randomizowane, podwójnie zaślepione badanie kliniczne oceniające skuteczność i bezpieczeństwo etanerceptu w porównaniu z placebo w leczeniu pacjentów z zespołem SAPHO
Projekt finansowany ze środków budżetu państwa od Agencji Badań Medycznych
wyłoniony w Konkursie na realizacje projektów badawczo – naukowych dotyczących niekomercyjnych badań klinicznych
numer Projektu: 2022/ABM/01/00003-00
Kwota dofinansowania: 12 192 647,68 zł
Okres realizacji: 1.08.2022-31.07.2028
Główny Badacz
dr n. med. Jakub Wroński
Klinika i Poliklinika Reumatologii
Narodowy Instytut Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji
Cel projektu:
Głównym celem badania jest pierwsze na świecie badanie oceniające skuteczność i bezpieczeństwo inhibitorów TNF w zespole SAPHO w sposób zgodny z EBM (medycyną opartą na faktach) – randomizowane, podwójnie zaślepione badanie kliniczne porównujące skuteczność i bezpieczeństwo etanerceptu z placebo u pacjentów z zespołem SAPHO.
Zespół SAPHO (ang. Synovitis, Acne, Pustulosis, Hyperostosis, Osteitis) to rzadka zapalna choroba autoimmunologiczna (częstość występowania u osób rasy kaukaskiej ok 1:10 000). SAPHO charakteryzuje się współwystępowaniem zapalenia stawów i niebakteryjnego zapalenia kości ze zmianami skórnymi, takimi jak łuszczyca krostkowa i trądzik. Choć etiologia pozostaje nieznana, postuluje się współudział czynników infekcyjnych oraz genetycznych. Ze względu na częste zajęcie szkieletu osiowego oraz współwystępowanie łuszczycy i nieswoistych zapaleń jelit zespół SAPHO zaliczany jest do seronegatywnych spondyloartropatii.
Do najczęstszych objawów choroby należą:
- Ból, obrzęk (rzadziej zaczerwienie i wzmożone ucieplenie) okolicy mostka (zapalenie stawów mostkowo-obojczykowych występuje u 63-100% chorych).
- Bóle i obrzęki innych stawów występują rzadziej (u 18-35% chorych) i dotyczą zazwyczaj kolan, stawów skokowych, barków, nadgarstków.
- Zaczerwienienie, pogrubienie, łuszczenie i obecność krostek (jałowych pęcherzyków ropnych) na skórze rąk i stóp, z towarzyszącym uczuciem świądu (łuszczyca krostkowa występuje u 55-92% chorych).
- U części chorych (8-41%) łuszczycy krostkowej może towarzyszyć łuszczyca pospolita, objawiająca się zaczerwienieniem i nadmiernym łuszczeniem skóry (początkowo w postaci grudek, a następnie blaszek), z towarzyszącym uczuciem świądu.
- Przewlekły ból kręgosłupa z towarzyszącym ograniczeniem jego ruchomości (zapalenie kręgosłupa i/lub stawów krzyżowo-biodrowych występuje u 24-66% chorych)
- Bóle kostne, niekiedy z widocznym poszerzeniem obrysu kości (niebakteryjne zapalenie kości występuje u 11-70% chorych)
- Na skutek procesu zapalnego u 36% pacjentów w badaniach radiologicznych widoczna jest hiperostoza – nadmierne kostnienie zajętych procesem zapalnym kości.
- Ciężkie postacie trądziku, najczęściej obejmujące klatkę piersiową i plecy (występują u 6-41% chorych)
Zmiany skórne zazwyczaj poprzedzają lub występują równocześnie z zmianami stawowymi, choć zdarza się, że mogą wystąpić również później.
Zespół SAPHO znacząco obniża jakości życia pacjentów ze względu na przewlekłe występowanie bólu, ograniczając codzienną aktywność pacjentów. Może również prowadzić do niepełnosprawności – około połowa pacjentów prezentuje objawy ciężkiej spondyloartropatii osiowej. Choć zespół SAPHO nie zagraża życiu, może również prowadzić do lokalnej destrukcji kości (najczęściej stawów mostkowo-obojczykowych). Obecnie nie istnieje żaden lek zarejestrowany w leczeniu zespołu SAPHO, co jednak ważniejsze, brakuje również standardów opieki nad pacjentami. Z uwagi na rzadkie występowanie choroby nie istnieją wytyczne ani rekomendacje dotyczące leczenia choroby, zaś wszystkie dane dotyczące leczenia opierają się na opisach przypadków lub doświadczeniach pojedynczych ośrodków leczniczych. W leczeniu pacjentów z zespołem SAPHO próbuje się stosować leki stosowane u pacjentów z innymi seronegatywnymi spondyloartropatiami – niesteroidowe leki przeciwzapalne, leki modyfikujące przebieg choroby czy sterydoterapię. Niestety w większości przypadków takie leczenie nie odnosi skutku – całkowitą remisję osiąga jedynie ok 1/3 pacjentów.
Rodzaj badania:
Wieloośrodkowe, randomizowane, podwójnie zaślepione, kontrolowane placebo, równoległe badanie kliniczne u pacjentów z zespołem SAPHO
Populacja badana:
Pacjenci obu płci, w wieku powyżej 18 roku życia, 60 pacjentów. Badanie będzie dotyczyło osób z udokumentowanym rozpoznaniem zespołu SAPHO (wg zmodyfikowanych kryteriów Kahn’a z 2003 r.).
Interwencja:
Pacjenci zostaną przydzieleni do jednej z 2 grup: grupy badanej lub grupy odniesienia. W pierwszej fazie badania trwającej 12 tygodni, pacjenci z grupy badanej otrzymają etanercept, natomiast pacjenci z grupy odniesienia otrzymają placebo. W obu grupach leczenie będzie dodatkiem do standardowej, dotychczas otrzymywanej terapii. W drugiej fazie badania (od 13 do 48 tygodnia) wszyscy pacjenci z obu grup otrzymają etanercept.
Całkowity czas trwania badania:
czas trwania badania wyniesie do 78 tygodni – do 6 tygodni badań przesiewowych, 48 tygodni leczenia i 24 tygodnie przedłużonej obserwacji.
Wyniki:
Pierwszorzędowym wynikiem będzie poprawa w zakresie aktywności choroby w ocenie pacjenta tzn. spadek ogólnej aktywności choroby w ocenie pacjenta w skali VAS o minimum 50% po 12 tygodniach oraz spadek bólu w ocenie pacjenta w skali VAS o minimum 50% po 12 tygodniach.
Projekt badawczy SAPHO
W Narodowym Instytucie Geriatrii, Reumatologii i Rehabilitacji w Warszawie, dzięki środkom uzyskanym z Agencji Badań Medycznych, wystartowało pierwsze na świecie badanie kliniczne oceniające skuteczność i bezpieczeństwo leku biologicznego – etanerceptu – u pacjentów z zespołem SAPHO.
Badanie SAPHO jest badaniem klinicznym II/III fazy. Etanercept jest lekiem biologicznym zarejestrowanym i stosowanym w leczeniu innych chorób reumatycznych (m.in. innych seronegatywnych spondyloartropatii do których zaliczany jest zespół SAPHO). Badanie SAPHO ma na celu ocenę skuteczność i bezpieczeństwo leku w nowym wskazaniu.
Badanie jest skierowane do osób pełnoletnich, z rozpoznanym zespołem SAPHO oraz nieskutecznością dotychczasowego leczenia.
W ramach badania wszyscy uczestniczy otrzymają bezpłatną opiekę medyczną obejmującą badania diagnostyczne, leczenie etanerceptem, opiekę lekarską i pielęgniarską.
Udział w badaniu trwa do 78 tygodni i obejmie do 6 tygodni badań przesiewowych, 48 tygodni leczenia oraz 24 tygodnie obserwacji po zakończeniu leczenia.
W badaniu leczenie etanerceptem jest stosowane jako dodatek do dotychczas stosowanego leczenia. Wszyscy pacjenci biorący udział w badaniu klinicznym otrzymają etanercept, jednak część z nich (1/3 pacjentów) przez pierwsze 12 tygodni leczenia zamiast etanerceptu będzie otrzymywała placebo (imitację leku).
Zapraszamy do kontaktu – zarówno pacjentów z zespołem SAPHO jak i lekarzy opiekujących się pacjentami.
Prześlij swój formularz do działu rekrutacji lub skontaktuj się z nami telefonicznie. Telefon: 22 688 06 31 lub 22 688 06 32
